فیلم | امام جماعت بودن شغل است؟

در ادبیات دینی امام جماعت جایگاه بالایی دارد امام صادق (ع) فرمود: امام جماعت، رهبری است که شما را به‌سوی خدا می‌برد، پس بنگرید که به چه کس اقتدا می‌کنید. در روز‌های اخیر کلیپی در فضای مجازی منتشر شده که در آن تأکید شده نباید امامت جماعت را به عنوان یک شغل تلقی کنیم و روحانیان ائمه جماعات برای امرار معاش خود باید به حرفه‌ای دیگر اشتغال داشته باشند و امامت جماعت را ممر درآمد به حساب نیاورند. در پی انتشار این کلیپ که در این گزارش می‌آید از یک مدرس حوزه و دانشگاه خواستیم که به مطالبی که در این کلیپ پرداخته و توضیحاتی را جهت روشن شدن موضوع بیان کند که مصاحبه زیر حاصل گفت‌وگوی ایکنا با یک مدرس حوزه و دانشگاه درباره محتوای این کلیپ است.

محمدجعفر محمدی، مسئول نهاد رهبری دانشگاه آزاد واحد تهران غرب، در گفت‌وگو با ایکنا از مازندران، درباره شغل بودن یا نبودن امام جماعت، گفت: لباس روحانیت لباس مبلغ دین است که مطابق آیه ۱۲۲ سوره مبارکه توبه واجب کفایی است؛ و خداوند متعال می‌فرماید: «وَمَا کَانَ الْمُؤْمِنُونَ لِیَنْفِرُوا کَافَّةً فَلَوْلَا نَفَرَ مِنْ کُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طَائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدِّینِ وَلِیُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذَا رَجَعُوا إِلَیْهِمْ لَعَلَّهُمْ یَحْذَرُونَ؛ شایسته نیست، مؤمنان همگی (به سوی میدان جهاد) کوچ کنند، چرا از هر گروهی، طایفه‏‌ای از آنان کوچ نمی‏‌کند (و طایفه‏‌ای بماند) تا در دین (و معارف و احکام اسلام) آگاهی پیدا کنند و به هنگام بازگشت به سوی قوم خود آن‌ها را انذار نمایند تا (از مخالفت فرمان پروردگار) بترسند و خودداری کنند».

وی افزود: با وجود اهمیت ویژه جهاد، خداوند متعال دستور می‌دهد که از هر گروه و قبیله‌ای، تعدادی از شرکت در جنگ معاف شده و مسئولیت سنگین‌تری برعهده آن‌ها قرار داده شده است و آن تحصیل علم دین و تبلیغ آن است. به عبارت دیگر کسانی که مسئولیت دین مردم را می‌پذیرند از شرکت در جهاد معاف شده‌اند.

محمدی با بیان اینکه محتوای کلی دین قرآن، سنت پیامبر و اهل بیت، عقل و اجماع است و مبلغ باید به این محتوا تسلط نسبی داشته باشد، تصریح کرد: مخاطب مبلغ همه انسان‌ها اعم از مرد یا زن، پیر یا جوان یا کودک، باسواد یا بیسواد، فقیر یا دارا، رئیس یا مرئوس، مسلمان یا غیر مسلمان و پایگاه تبلیغ دین نیز مسجد است.

وی افزود: آموزش قرآن و معارف دینی، برگزاری آیین‌های مذهبی، برگزاری کلاس‌های آموزشی، تشکیل کانون‌های فرهنگی، بررسی آسیب‌های اجتماعی و تلاش برای کم کردن یا از بین بردن آن، تشکیل گروه‌های جهادی برای خدمات اجتماعی، تشکیل کمیته‌های پشتیبانی از جنگ و ... از حوزه‌های کارکرد مسجد است.

این مدرس حوزه و دانشگاه، گفت: با توجه به وجوب تبلیغ دین و نگاهی اجمالی به کارکرد‌های دین به سادگی می‌شود فهمید که کار روحانی منحصر به نماز جماعت نیست و از طرف دیگر بر یک روحانی وظیفه‌شناس، داشتن علم و مهارت لازم برای ورود به این عرصه‌ها واجب است.

وی ادامه داد: امام جماعتی که در محله خود جوانان ازدواج نکرده‌ای را می‌شناسد که به دلایل مخلف سنشان بالا رفته و اقدام به ازدواج نمی‌کنند و برخی در دام رفاقت‌های غیراخلاقی افتاده‌اند لازم است با فراگیری مهارت مشاوره، ارتباط با جوانان، مشکل ازدواج نکردن هر یک را بررسی و برای حل هر یک از آن‌ها طرح مناسبی داشته باشد و در این راستا از ظرفیت‌های محله بهره ببرد.

محمدی اظهار کرد: امام جماعتی که با کسب مهارت‌های لازم در کسوت معلم یا استاد دانشگاه علاوه بر برگزاری نماز جماعت در مدرسه و دانشگاه، معارف دینی را به جوانان آموزش می‌دهد، یا امام جماعتی که علاوه بر اقامه نماز جماعت در نقاط محروم، صدای محرومان را به مسئولان رسانده و در ایجاد اشتغال و فقرزدایی اثری ماندگار از خود به جای می‌گذارد، همچنان که دیدیم در زلزله کرمانشاه، سیل گلستان و خوزستان، ویروس کرونا، رزمایش همدلی مؤمنانه و ... گروه‌های جهادی با محوریت مساجد و امامت جماعت پیشتاز میدان بودند.

وی با بیان اینکه یک روحانی با اخلاص و موفق برای هیچ یک از فعالیت‌های دینی خود مطالبه‌ای از مردم ندارد و با خدای خود معامله می‌کند، ادامه داد: روحانی مخلص یقین دارد خداوند متعال در دنیا و آخرت بهترین پاداش را به او ارزانی خواهد داشت؛ و مردم حق‌شناس نیز همیشه قدردان خادمان دین بوده و هستند.

این مدرس دانشگاه یادآور شد: قطعاً امام جماعت شغل مستقلی نیست، ولی امامت جماعت مسجد با کارکرد‌های تعریف شده آن در اسلام وظیفه بسیار سنگینی است که نیاز به مهارت‌های متعددی دارد که خود مستلزم ممارست در امور دینی است.

وی ادامه داد: اشتغال به حرفه‌های همخوان مثل تدریس، پژوهش، تولیت امور فرهنگی بقاع متبرکه یا برنامه‌ریزی فرهنگی در وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌ها مطابق شئون روحانیت بوده و جزء وظایف یک روحانی وظیفه‌شناس است و اشتغال به فعالیت‌های غیر‌همخوان و تلبس به کسوت روحانیت فقط برای نماز جماعت مانند منحصر کردن دین در نماز است، در حالیکه نماز نماد دین هست، ولی تمام دین نیست.

به گزارش ایکنا، امام سجاد‌(ع) در رساله حقوق فرازی را به بیان حق امام جماعت و لزوم سپاسگزاری و قدردانی از وی اختصاص داده است که این امر به روشنی نشان می‌دهد ائمه جماعت و نگاه اولیای دین از منزلتی والا و جایگاهی ارجمند برخوردار هستند. امام سجاد(ع) می‌فرمایند که «حق کسی که در نماز جماعت امام تو می‌شود این است که بدانی او سفیر و نماینده تو در پیشگاه خداست او از طرف تو سخنگوست و تو از طرف او سخنی نمی‌گویی او برای تو دعا می‌کند تو برای او دعا نمی‌کنی او برای تو چیزی را از خداوند درخواست می‌کند و تو چنین نکرده‌ای، امام جماعت در پیشگاه خداوند می‌ایستد و از سوی تو چیزی را از خداوند می‌خواهد و این کاری مهم است حال که تو چنین کاری را از سوی او عهده نگرفته‌ای اگر در این کار مهم قصوری رخ دهد دامنگیر اوست نه تو و چنانچه گناهی کند تو در آن شریک نیستی، تو بر او برتری نداری، زیرا او خود را سپر تو قرار داده و نمازش را نیز سپر نماز تو کرده است، پس جا دارد به خاطر این همه سپاسگزار او باشی».

این گفتار امام به روشنی گویای آن است که اگر کسی تنها امام جماعت انسان در نماز باشد باید قدرشناس او بود و زحمت‌هایش را اجر نهاد زیرا او با تصدی این منصب بار مسئولیتی سنگین را از سوی نمازگزاران بر دوش می‌کشد.